شکاف لب و شکاف کام، شکاف در لب فوقانی، سقف دهان –کام- یا هر دو است. شکاف لب و شکاف کام هنگامی حاصل می شود که ساختارهای صورت در نوزادی که هنوز متولد نشده است کاملاً بسته نشوند.
شکاف کام، سوراخی در پشت دهان است که می‌تواند تا جلوی آن ادامه داشته باشد. آشنایی با آناتومی دهان در درک این بیماری به شما کمک می‌کند. کام یا همان سقف دهان به ۲ بخش اصلی جلویی (سخت کام) و عقبی (نرم کام) تقسیم می‌شود. مهم‌ترین وظیفه آنها این است که بافت بینی را از دهان جدا کنند. وجودهرگونه شکاف در آنها باعث می‌شود تا بیمار در حرف زدن و غذا خوردن با مشکل مواجه شود. به همین دلیل زمانی که این نوزادان شیر می‌خورند، شیر از بینی آنها خارج می‌شود. چون کام در طی دوران بارداری و جنینی بخوبی رشد نکرده است و فضای بینی و دهان از یکدیگر جدا نیستند.
مادر یا پدر میتوانند ژن‌هایی را که باعث ایجاد شکاف میشوند، به تنهایی یا به‌عنوان بخشی از یک سندرم ژنتیکی که شامل لب شکری یا شکاف کام است (مانند سندرم ولوکاردیوفاشیال) به جنین منتقل کنند. در بعضی موارد، جنین ژنی را به ارث میبرد که او را مستعد لب شکری می‌کند و سپس محرک محیطی باعث ایجاد شکاف لب یا کام می‌شود همچنین عواملی مانند : کمبود اسید فولیک، بیماری‌های ژنتیکی، بیماری‌های زمینه‌ایی مانند دیابت، بیماری‌های عفونی مادر در طی بارداری، کاهش سطح اکسیژن مادر در دوران حاملگی نیز باعث بروز این مشکل نیز می شود.
شکاف های ایجاد شده در کام و لب، علاوه بر تاثیر نامطلوبی که در زیبایی ظاهری دارند، می توانند منجر به بروز مشکلات جدی بسته به درجات آن ها گردند.
کام یا سقف دهان از دو قسمت کام سخت و کام نرم تشکیل شده است که هر قسمت می‌تواند مانند لب دچار شکاف شود. کام سخت یک قسمت استخوانی در جلوی سقف دهان شما است، درحالیکه کام نرم در پشت دهان قرار دارد و از بافت نرم تشکیل شده است. اصولا درمان انواع اختلال لب شکری بسیار آسانتر از شکاف کام است.
مشکلات و عوارض قابل بروز در این پدیده شامل موارد زیر است:
مشکل شیردهی و تغذیه
تغذیه صحیح و به موقع یکی از اصول اولیه و بسیار مهم برای نوزاد تازه متولد شده است. متاسفانه کودکان دارای شکاف کام یا لب در تغذیه اولیه به شدت مشکل داشته و توانایی دریافت شیر از سینه مادر و شیشه شیرهای معمولی را نخواهند داشت. این اتفاق در نوزادان مبتلا به شکاف لب بسیار پررنگ تر بوده و به منظور تغذیه آنها باید از سر شیشه های مخصوص استفاده نمود.
ناهنجاری های گفتاری و تلفظی
ایجاد مشکلات گفتاری از دیگر عوارض شایع در این نقص مادرزادی بوده و می تواند نحوه صحبت کردن کودک را با مشکل مواجه نماید. تلفظ ناصحیح، صدای نامفهوم و تودماغی شدن صوت، از جمله مشکلات ایجاد شده به دنبال شکاف کام یا لب هستند.
مشکلات دهان و دندان
کودکانی که با شکاف لب و یا کام متولد شده اند، مستعد ابتلا به ناهنجاری های دهان و دندان بوده و برهم خوردگی نظم و ترتیب دندان ها، عدم تکامل مناسب دندان ها و جرم گیری سریع در آن ها از جمله مشکلات شدید دندانی ایجاد شده در این نقص هستند. از اینرو توصیه می شود کودکان مبتلا به این عارضه حتما در زمان های مشخص به دندانپزشک مراجعه کرده و از سلامت دندان هایشان اطمینان حاصل نمایند.
عفونت های گوش و مشکلات شنوایی
کودکان مبتلا به شکاف کام مستعد ابتلا به عفونت های گوش و افزایش مایع دورن گوش و به دنبال آن، کاهش قدرت شنوایی هستند.
خفگی در کودک
روش شیر دادن در این نوزادان کمی متفاوت تر از حالت های عادی بوده و در صورت رعایت نکردن آن می تواند منجر به ایجاد خفگی در نوزاد گردد.
در بیشتر موارد شکاف لب و شکاف کام هنگام تولد مشاهده می شود و برای تشخیص نیازی به آزمایش های خاص نیست. البته به کمک سونوگرافی های دوران بارداری می توان شکاف لب و شکاف کام را پیش از به دنیا آمدن نوزاد هم تشخیص داد.
شکاف لب با سونوگرافی در حدود هفته سیزدهم بارداری تشخیص داده می شود. با پیشرفت رشد جنین، تشخیص دقیق شکاف لب در سونوگرافی آسان تر است. اگر فقط شکاف کام اتفاق افتاده باشد، به سادگی نمی توان آن را در سونوگرافی تشخیص داد.
اگر در سونوگرافی قبل از تولد شکاف لب و کام مشاهده شود، پزشک ممکن است نمونه ای از مایع آمنیوتیک رحم (آمنیوسنتز) بگیرد. با آزمایش مایع آمنیوتیک می توان مشخص کرد که آیا جنین سندرم ژنتیکی به ارث برده است که ممکن است باعث دیگر نقایص هنگام تولد شود. با این حال، بیشتر اوقات علت شکاف لب و شکاف کام مشخص نیست.
آیا شکاف لب و کام قابل درمان است؟
ترمیم شکاف لب؛ برای بستن بخش شکافته شده در لب، جراح برش‌هایی را در دو طرف شکاف ایجاد می‌کند تا فلپ پوستی درست کند. سپس این فلپها (مثل عضلات لب) به هم بخیه میشوند. بعد از این ترمیم باید ظاهر، ساختار و عملکرد لب طبیعیتر جلوه کند. معمولاً ترمیم اولیه بینی در صورت نیاز، به صورت همزمان انجام می‌شود.
– ترمیم شکاف کام؛ بسته به شرایط کودک شما ممکن است روشهای مختلفی برای بستن و بازسازی سقف دهان (کام سخت و نرم) استفاده شود. جراح برش‌هایی را در دو طرف شکاف ایجاد تا بتواند جایگاه بافت و عضلات را دوباره جابه‌جا کند. سپس با بخیه همگی متصل میشوند.
– جراحی لوله گوش؛ برای کودکان مبتلا به شکاف کام، ممکن است لوله های گوش قرار داده شوند تا خطر تجمع مزمن مایع گوش که می‌تواند منجر به کاهش شنوایی شود کاهش پیدا کند. جراحی لوله گوش شامل قرار دادن لولههای کوچک به شکل حباب در لاله گوش برای ایجاد یک دهانه به منظور جلوگیری از تجمع مایع است.
– جراحی برای بازسازی ظاهر اعضای صورت؛ برای بهبود ظاهر دهان، لب و بینی ممکن است نیاز به جراحیهای زیبایی اضافی باشد.
مطمئن باشید که انجام جراحی می‌تواند ظاهر صورت، کیفیت زندگی و قابلیت غذا خوردن، تنفس و صحبت کردن کودک را به طور قابل توجهی بهبود بخشد. اگرچه خطرات احتمالی جراحی برای درمان شکاف کام در نوزادان شامل:
– خونریزی
– عفونت
– بهبودی ضعیف
– بزرگ شدن یا افزایش جای زخمها و آسیبدیدگی موقتی یا دائمی اعصاب
– رگهای خونی یا سایر ساختار‌ها هستند.
پزشک متخصص کودکان و نوزادان ممکن است علاوهبر جراحی، انجام درمانهای اضافی زیر را نیز برای رفع عوارض ناشی از شکاف لب و شکاف کام توصیه کند:
- استفاده از شیشههای شیر مخصوص به منظور تغذیه نوزاد
- گفتاردرمانی برای اصلاح مشکل صحبت کردن کودک
- تنظیمات ارتودنسی دندان توسط دندانپزشک کودکان برای حفظ سلامت دهان کودک
- نظارت مداوم و درمان عفونت گوش توسط پزشک متخصص گوش و حلق و بینی
- استفاده از سمعک یا سایر وسایل کمکی برای کودک کم شنوا
- جلسات مشاوره با یک روانشناس برای کمک به کنار آمدن کودک با فشار‌های ناشی از اقدامات پزشکی مکرر یا سایر نگرانیها
دیدگاه خود را بنویسید